Якія пчолы ў Беларусі ці пароды пчол у Беларусі

Якія пароды пчол у Беларусі? Каб адказаць на гэтае пытанне неабходна крыху паглыбіцца ў гісторыю пчалярства Беларусі. Першапачаткова на тэрыторыя Беларусі была распаўсюджана сярэднеруская пчала, яна ж цёмная лясная пчала, дзе асоба вылучаліся яе папуляцыі на Палессе і ў лясах на рацэ Бярэзіна. Гэта былі палеская і бярэзінская папуляцыі сярэднерускіх пчол. Пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны на тэрыторыі Беларусі ў вялікай колькасці завозіліся каўказскія пчолы. Аднак вялікага распаўсюджвання яны не атрымалі.

У пачатку сямідзесятых гадоў стала зразумела, што каўказскія пчолы валодаюць побач негатыўных якасцяў ва ўмовах Беларусі, дрэнная зімоўка і слабая ўстойлівасць да хвароб, слабое выкарыстанне хабар, асабліва з грэчкі і верасу, не давалі ім пераваг перад караніцай або мясцовымі пчоламі. Тым не менш, усё яшчэ працягваліся спробы ўтрымліваць калі не шэрую горную каўказскую, то хаця б мешанкі на іх аснове ў гаспадарках якія вырошчваюць канюшыну. Таксама ў Беларусь завозіліся пчолы італьянскай пароды, для таго каб выкарыстоўваць іх у цяплічных гаспадарках.
Мясцовыя среднерусские пчолы паказвалі сябе самымі лепшымі пчоламі для выкарыстання на лясным і грэчкава-верасовым хабары, былі вельмі добра ўстойлівымі да зімоўкі і хвароб.
Карніка аўстрыйскай селекцыі нядрэнна паказала сябе ва ўмовах Беларусі, асабліва лініі, якія выводзіліся ў Баранавіцкім гадавальніку.
Ужо план пароднага раянавання СССР 1982 гады, на тэрыторыі Беларусі лічыў раяніраванымі пародамі толькі тры пароды - среднерусскую, карніку і карпатку. Прытым, для чыстапароднай гадоўлі краінскай пароды вылучаўся Баранавіцкі раён Брэсцкай вобласці, для чыстапароднай гадоўлі карпацкай пароды пчол, вылучаўся Гарадзенскі раён, а для чыстапароднай гадоўлі сярэднерускіх пчол вылучаліся Барысаўскі раён у Менскай вобласці, Докшыцкі і Лепельскі раёны ў Віцебскай вобласці, Маларыцкі раён.
Як бачны, план пароднага раянавання прадугледжваў цэнтры, для чыстапароднай гадоўлі ўсіх трох парод пчол. Пры гэтым улічвалася, як захаванне абарыгенных папуляцый сярэднерускай пароды пчол, так і актыўнае выкарыстанне завазных парод - карпаткі і карнікі і магчымасці атрымання ў раёнах чыстапароднай гадоўлі ліній пчол, якія былі б прыстасаваны да мясцовых кліматычных і медазборам умоў.
Пасля развалу Савецкага Звяза, селекцыйная праца значна асела і апошнія дзесяцігоддзі аб які-небудзь развіцці, скажам, бярэзінскай папуляцыі сярэднерускіх пчол, не чуваць нічога. Зрэшты, мала чуваць пра якое-небудзь развіццё палескай папуляцыі сярэднерускіх пчол. Селекцыйная праца з карпацкай пароды пчол таксама не з'яўляецца агульнавядомай. Найбольш вядомым дасягненнем у селекцыі беларускіх пчаляроў, з'яўляецца лінія карпацкіх пчол Лянавіца. Беларускія пчаляры аддавалі перавагу купляць украінскую карпатку, чым мэтанакіравана займацца селекцыяй у сябе. Аднак, нават ва Украіне ў селекцыі карпаткі ёсць пэўныя праблемы. Таму, у апошнія гады адбыўся моцны перакос у бок завозу з тэрыторыі суседняй Польшчы вялікай колькасці матак краінскай пароды - каральнікі, а таксама розных ліній бакфаста. Трэба адзначыць, што ў Польшчы адселекцыянавана вялікая колькасць ліній каральнікі, якая здольная працаваць у розных геаграфічных рэгіёнах ад прыморскіх раёнаў, да горных раёнаў Карпат, на розных тыпах хабараў. Таму беларускім пчалярам было што абраць. Варта таксама адзначыць, што ў Польшчы не закінулі селекцыю цёмных лясных пчол, гэта значыць сярэднерускіх, асабліва цікавасць для Беларусі можа ўяўляць лінія цёмных лясных пчол Аўгустоўская, якая ўяўляе сабой папуляцыю цёмных лясных пчол, якая жыве ў Аўгустоўскіх лясах, на мяжы з Беларуссю. Акрамя гэтага пчаляры ў Беларусь завозілі карнік нямецкай і аўстрыйскай селекцыі.
Таму, на бягучы момант, асноўная парода пчол на беларускіх пчальніках, можна з вялікай дзеллю ўпэўненасці сказаць, што гэта каральніка. У меншай ступені на пчальніках Беларусі прадстаўлена карпатка і зусім у невялікай колькасці прадстаўлена сярэднеруская пчала і як упэўнены самі пчаляры, гэта не гэтулькі чыстапародная пчала, колькі мешанкі, на аснове сярэднерускай пчалы. Трэба адзначыць, што мешанкі на аснове сярэднерускай пчалы і даволі агрэсіўныя і маюць шэраг асаблівасцяў, якія абцяжарваюць сыход за імі. Гэта з'яўляецца асноўнымі чыннікамі, па якіх пчаляры аддаюць перавагу карніку, якая з'яўляецца больш міралюбівай, нядрэнна працуе на разнатраўе, карніка даволі добра пераносіць зіму. Тым не менш у сярэднерускіх пчол таксама ёсць свая ніша, якую яны суцэль бы маглі заняць, а менавіта лясное зямецтва, а таксама бортніцтва, якое ў некаторых раёнах Беларусі ўсё яшчэ існуе.
Трэба сказаць, што ў Беларусі ў наш час прымаюцца сур'ёзныя высілкі, для таго каб развіць уласную селекцыю пчол.
На 2018 год у Беларусі было чатыры племянныя пчолагадавальнікі, у Брэсце, Гродне, на племянной
пчальніку лабараторыі пчалярства РУП «Інстытут пчалярства» і КФГ «Белаграпрам Нектар». У 2018 годзе пчолагадавальнік Баранавічаў далучыўся да сельгаспрадпрыемства «Сталовічы-Агра», і на 1 жніўня 2019 года колькасць пчаласем'яў зменшылася з 540 да 200.
Нажаль, неабходна прызнаць, што на шматлікіх пчальніках замест чыстапародных пчол, прысутнічаюць мешанкі невядомага паходжання, што моцна змяншае прадуктыўнасць пчаліных сем'яў.
Трэба адзначыць што ў Беларусі ёсць сур'ёзны зачын для таго, каб адрадзіць абарыгенныя папуляцыі сярэднерускіх пчол, улічваючы наяўнасць біясферных запаведнікаў на Бярэзіне, Палессе і іншых лясных раёнах, дзе можна было б займацца селекцыяй сярэднерускіх пчол. Таксама ў Беларусі ёсць усе магчымасці займацца селекцыяй караніцы, прыстасоўваючы яе да кліматычных і медазборных умоў Беларусі.